Kế hoạch khám sàng lọc phát hiện sớm ung thư cổ tử cung trên địa bàn huyện Đà Bắc

Ung thư cổ tử cung là một bệnh lý nguy hiểm nhưng có thể dự phòng và phát hiện sớm bệnh. Thời gian để hình thành và phát triển tổn thương giai đoạn tiền ung thư cổ tử cung tương đối dài, cộng với các yếu tố nguyên nhân và nguy cơ đã được xác định rõ ràng. Ngoài ra, cổ tử cung là một bộ phận dễ tiếp cận trực tiếp để thăm khám, lấy bệnh phẩm và thực hiện các can thiệp điều trị. Do đó, hầu hết các trường hợp ung thư cổ tử cung có thể được dự phòng và kiểm soát thông qua việc sàng lọc, phát hiện sớm cũng như điều trị các tổn thương tiền ung thư.

Thống kê cho thấy, một trong những nguyên nhân dẫn đến tỉ lệ mắc ung thư cổ tử cung cao ở phụ nữ Việt Nam là do phụ nữ vẫn chưa được định kỳ sàng lọc ung thư cổ tử cung cũng như chưa có hệ thống phát hiện sớm ung thư cổ tử cung bằng các xét nghiệm thích hợp. Do đó, để phòng ngừa và điều trị kịp thời, phụ nữ nên thực hiện định kỳ các xét nghiệm để tầm soát bệnh ung thư cổ tử cung.

Thường thì các tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư cổ tử cung giai đoạn sớm lại ít có biểu hiện lâm sàng hoặc các dấu hiệu cảnh báo đặc hiệu. Các triệu chứng rõ ràng và điển hình thường khi các tế bào ác tính phát triển nhanh và xâm lấn vào các tổ chức lân cận, lúc đó người phụ nữ có thể thấy dấu hiệu ra máu âm đạo bất thường (ra máu sau quan hệ tình dục, ra máu ngoài kỳ kinh, ra máu sau mãn kinh, rong kinh rong huyết kéo dài bất thường...); ra khí hư âm đạo bất thường, khí hư lẫn máu; hoặc xuất hiện đau vùng chậu, đau khi giao hợp...

Ngày nay cùng với sự phát triển của y học thì việc sàng lọc phát hiện sớm tổn thương tiền ung thư và ung thư cổ tử cung có thể được thực hiện bởi các bác sĩ tại các cơ sở sản phụ khoa thông qua quá trình thăm khám và xét nghiệm:

- Quan sát cổ tử cung bằng mắt thường với dung dịch axit acetic 3-5% (Visual inspection with acetic acid - VIA). Dùng dung dịch axit acetic 3-5% bôi lên bề mặt cổ tử cung rồi quan sát bằng mắt thường sau 1 phút, nếu thấy xuất hiện hình ảnh trắng axit acetic gần khu vực chuyển tiếp thì nghiệm pháp này được coi là dương tính đối với các thay đổi tế bào tiền ung thư hoặc ung thư xâm lấn sớm. VIA là phương pháp dễ thực hiện, phù hợp trong sàng lọc và phòng chống ung thư cổ tử cung tại tất cả các tuyến y tế, đặc biệt đối với tuyến y tế cơ sở, không đòi hỏi phải có phòng xét nghiệm, cho kết quả cho ngay lập tức.

- Quan sát cổ tử cung bằng mắt thường với dung dịch Lugol 13% (Visual inspection with Lugol’s Iodine - VILI). Nghiệm pháp VILI dựa trên nguyên lý bắt màu của glycogen có trong biểu mô vảy cổ tử cung khi tiếp xúc với dung dịch Lugol có chứa Iod. Các biểu mô dị sản mới hình thành, mô viêm, mô tiền ung thư không chứa hoặc chứa rất ít glycogen nên không bắt màu Lugol hoặc bắt màu không đáng kể, có thể thực hiện VILI riêng rẽ hoặc phối hợp sau VIA.

- Phương pháp phết tế bào cổ tử cung (Pap’smear) là phương pháp đã được áp dụng từ nhiều năm và ghi nhận có hiệu quả trong việc phát hiện sớm ung thư cổ tử cung. Tuy nhiên, phương pháp này cũng có hạn chế: giá đắt, kỹ thuật lấy tiêu bản phải tốt, kỹ thuật xử lý tiêu bản phải chuẩn và cũng cần bác sĩ có kinh nghiệm đọc và phân tích mẫu bệnh phẩm, nếu các bước trên không được thực hiện chính xác thì ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm. Hiện nay đã có xét nghiệm Thinprep Pap Test, một xét nghiệm phát hiện tổn thương cổ tử cung đã được Cơ quan Quản lý thuốc và Thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) chứng nhận từ tháng 5/1996 và được sử dụng phổ biến tại Mỹ, châu Âu và nhiều nước khác. Thinprep Pap Test có nhiều ưu điểm vượt trội như làm tăng độ nhạy và độ đặc hiệu trong phát hiện các tế bào tiền ung thư, đặc biệt là các tế bào biểu mô tuyến, một loại tế bào ung thư rất khó phát hiện.

- Xét nghiệm ADN HPV phát hiện các tuýp HPV có nguy cơ cao sinh ung thư cổ tử cung, có thể được sử dụng độc lập hoặc phối hợp xét nghiệm tế bào cổ tử cung. Xét nghiệm ADN HPV có độ nhạy cao và giá trị dự báo cao, nếu kết quả âm tính thì gần như không có nguy cơ hình thành CIN III trong vòng 6-10 năm sau đó, điều này cho phép giãn thời gian sàng lọc và giảm số lần sàng lọc trong cuộc đời người phụ nữ.

Như vậy để tầm soát ung thư cổ tử cung, tốt nhất chị em nên đi khám phụ khoa định kỳ tại các cơ sở sản phụ khoa và làm các xét nghiệm phát hiện sớm ung thư cổ tử cung.

Bên cạnh đó việc chăm sóc vệ sinh phụ nữ theo khoa học và an toàn tình dục giúp dự phòng ung thư cổ tử cung hiệu quả. Khi thấy các dấu hiệu bất thường (khí hư nhiều, hôi, lẫn máu, đau vùng chậu...) thì chị em không nên chần chừ mà cần đi khám ngay, khám phát hiện sớm đồng nghĩa với việc gia tăng hiệu quả quá trình điều trị.

Thực hiện theo Kế hoạch số 1340/KH-TTYT ngày 06/9/2024 của Trung tâm Y tế huyện Đà Bắc về tổ chức khám sàng lọc UTCTC miễn phí trên địa bàn huyện năm 2024. Trung tâm sẽ tổ chức khám sàng lọc phát hiện dấu hiện nghi ngờ mắc bênh UTCTC cho đối tượng phụ nữ độ tuổi từ 21-70 tuổi bằng phương  pháp làm Test acid lugol 13%, địa điểm tại Trạm Y tế các xã Tú Lý, Tân Minh, Tân Pheo, Đồng Chum trong tháng 10/2024. Số lượng đối tượng mỗi xã được khám sàng lọc là 50 người/xã.
Muốn biết thêm thông tin và lịch khám cụ thể, chị em liên hệ qua trang Facebook của Trung tâm Y tế huyện Đà Bắc  hoặc Trạm Y tế 4 xã trên để được tư vấn.

Nguyễn Quỳnh - TTYT Đà Bắc